QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASINDA QORGALATUǴIN TÁBIYIY AYMAQLAR
QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASINDA QORGALATUǴIN
TÁBIYIY AYMAQLAR
Jerdiń hám suw akvatoriyalarınıń baslı turatuǵın ekologiyalıq, ilimiy, mádeniy, estetik, rekreatsiya hám sanitariya – gigienalıq áhmiyetine iye bolǵan, xojalıq maqsetindegi turaqlı yamasa waqtınsha paydalanıwdan tolıq yamasa bólek shıǵarılǵan maydanlarınıń qorgalatuǵın tábiyiy aymaqlar esaplanadı.

Qorǵalatuǵın tábiyiy aymaqlar biologiyalıq, landshaft hár túrliligin támiyinlew hám ekologiyalıq teń salmaqlılıqtı saqlap qalıw ushın mólsherlengen pútin ekologiyalıq sistemanı quraydı.
Qorǵalatuǵın tábiyiy aymaqlar belgilengen maqseti hám rejimine qaray tómendegi kategoriyalarga bólinedi:
- mámleketlik qorǵalatuǵın jerleri;
- kompleks (landshaft) buyırtpa qorǵalatuǵın jerleri;
- tábiyaat baǵları;
- mámleketlik tábiyat estelikleri;
- ayırım tábiyiy ob'ektler hám komplekslerdi saqlap qalıw, tákirar kóbeytiw hám qayta tiklew ushın mólsherlengen aymaqlar;
- qorǵalatuǵın landshaftlar;
- ayırım tábiyiy resursların basqarıw ushın mólsherlengen aymaqlar.
- Nızam hújjetlerinde mámleket biosfera rezervatlari, milliy baǵlar, mámleketlikleraro qorǵalatuǵın tábiyiy aymaqlar hám basqada qorǵalatuǵın tábiyiy aymaqlardı shólkemlestiriw názerde tutılıwı múmkin.
2021-jıl juwmaqlarına kóre Ózbekstan boyınsha qorǵalatuǵın tábiyiy aymaqlardıń ulıwma maydanı 3 million 457,8 mıń gektardı tutqan.
Bul kórsetkish aymaqlar kesiminde analiz etilgende, ulıwma maydandıń 74,9 procenti - Qaraqalpaqstan Respublikası, 18,6 procenti - Tashkent wálayatı, 2,4 procenti - Qashqadárya wálayatı hám de 2 procenti - Jizzaq wálayatı úlesine tuwrı kelgen, házirge kelip respublikamızda qorǵalatuǵın tábiyiy aymaqlardıń ulıwma maydanı keńeytirilmekte.
Qaraqalpaqstan Respublikası aymaǵında 7 qorǵalatuǵın tábiyiy aymaqlar bar bolıp qorǵalatuǵın tábiyiy aymaqlar sistemasına tómendegiler kiredi: 3 mámleketlik qorǵalatuǵın jeri, 3 milliy tábiyat baǵı, 1 biosfera rezervati kiredi.
Qaraqalpaqstan Respublikasınıń ulıwma maydanı 16,6 mln gektardı tutıp, sonnan qorǵalatuǵın tábiyiy aymaqlarınıń 3,704 mln gektardı yamasa respublika aymaǵına salıstırǵanda 22,2 procentti quraydı.
Atap aytqanda: Tómengi Amudarya mámleket biosfera rezervati 68,7 mıń ga, " Saygachiy" kompleks (landshaft ) buyırtpa qorǵalatuǵın jeri 628,3 mıń ga, "Aral boyı" milliy tábiyat baǵı 3,17 mıń gektar, "Qubla Ústúrt" milliy tábiyaat baǵı 1447, 1 mıń ga, " Sudochye-Akpetki" mámleket buyırtpa qorıq jeri 280, 507 mıń ga, "Aralqum" milliy tábiyat baǵı 1,0 million ǵa “Barsakelmes” mámleket buyırtpa qorǵalatuǵın jeri 300 mıń ga ibarat.
Bul aymaqlarda Ózbekstan «Qızıl kitap”ına kiritilgen 102 túrdegi omırtqalı haywanlar hám 280 túrdegi ósimlikler dizimge alınǵan.
b.i.k. K.Atanazarov
скачать dle 12.1