22-MAY XALQARA BIOLOGIYALIQ KÓP TÚRLILIK KUNI

Xalıqaralıq biologiyalıq kóp túrlilik kúniniń tiykarǵi maqseti flora hám fauna wákilleriniń joǵalıp ketiw mashqalasına keń jámiyetshiliktiń itibarın qaratıwdan ibarat. «Biologiyalıq kóp túrlilik» terminin ingliz tábiyattanıwshısı hám sayaxatshısı Genri Beyts «Tábiyattanıwshı Amazonkada» shıǵarmasında bir saatlıq aylanıw dawamında gúbeleklerdiń 700 túrin ushıratqanı haqqında tásirlenip dáslepki mártebe qollaǵan.

Biologiyalıq kóp túrlilik haqqında xalıq aralıq konvenciya — 1992 jıl Rio-de-Janeyro (Braziliya)da 156 mámleket basshıları tárepinen imzalanģan «Biologiyalıq kóp túrlilik haqqında»ģi konvenciyaga qosılǵan Ózbekstan Respublikasında 1995 jılı Oliy Majlisi tárepinen ratifikaciya etilgen hám sol tiykarda 1998 jıl 1 aprel Ministrler Keńesi tárepinen qabıl etilgen 139-sanlı «Biologiyalıq kóp túrliliktı saqlanıw milliy strategiyası hám háreketler dástúri» haqqında sheshimi boyınsha ámelge asırılıp kelmekte.

Ózbekistanniń túrli ekosistemalarinda ósimlik hám haywanat áleminiń biologiyalıq kóp túrliliǵı 27000 túrden artadı. Olar arasında haywanlar 15000 túrden artıq bolıp, sonıń kópshilik bólegin omırtqasız buwınayaqlılar quraydı (11300 túr). Omırtqalı haywanat dúnyası 424 túrdegi qus, 97 túrdegi sút emiziwshiler, 58 túrdegi jer bawırlawshılar, 83 túrdegi balıqlardı óz ishine aladı. Ózbekistan Óraylıq Aziyaǵa tiyisli kóplegen túrdegi haywanlar jasaytuǵın aymaqlarda biri esaplanadı. Ózbekistanda Oraylıq Aziyada tarqalǵan omırtqalı haywanlardıń 53 túri hám kishi túrleri málim. Omırtqalı haywanlamdıń túrli gruppalarında arnawlı bir makanģa tiyislilik dárejesi 1,8-51,7 protsentti quraydı. Ósimlikler, zammarrıqlar hám suw ósimlikleri 11000 túrden ibarat bolıp, ulardıń 4800 túri gúlli hám tamırlı ósimliklerden ibarat. Jergilikli ósimlikler túrleri kóp emes - derlik 400 túrden ibarat bolıp, sonıń 10 - protsenti áyyemnen saqlanıp qalınǵan ósimIikler esaplanadı.